In het kort
- Roemenië handhaaft de toestemming voor een pesticide dat thiamethoxam bevat, verboden door de EU sinds 2018, ondanks een beslissing in 2023 van het Hof van Justitie van de EU.
- Nooduitzonderingen, die eerder door sommige lidstaten werden gebruikt als omzeiling, worden nu door het Hof van Justitie als illegaal beschouwd.
- Alle lidstaten hebben deze praktijken beëindigd, behalve Roemenië, dat zich voorbereidt om deze omstreden toestemming te verlengen.
- De Europese Commissie heeft de dialoog geïntensiveerd om de normen te handhaven, waarbij gepleit wordt voor alternatieven zonder impact op het milieu.
Inhoud
Inleiding
In Roemenië groeit de controverse rondom een pesticide die verboden is door de Europese Unie, maar nog steeds wordt gebruikt op zijn grondgebied. Ondanks een duidelijke beslissing van de hoogste Europese rechter in 2023, waarbij elke uitzondering met betrekking tot neonicotinoïde stoffen werd verboden, plant Boekarest de vernieuwing van de toestemming voor een insecticide op basis van thiamethoxam. Waarom deze schending van de regelgeving? Bijen en het ecosysteem staan op het spel.
De toegestane uitzonderingen volgens de EU-regels
Sinds 2018 heeft de Europese Unie het buitengebruik van drie neonicotinoïdes, die bekend staan om hun fatale impact op bijen, verboden. Toch hebben sommige lidstaten deze maatregel omzeild door middel van noodtoestemmingen, bedoeld om te reageren op noodsituaties in de landbouw. Deze uitzonderingen stelden boeren in staat om deze stoffen te blijven gebruiken, mits ze dit konden rechtvaardigen.
Een beslissende wending vond echter plaats in 2023: het Europees Hof van Justitie (CJEU) bepaalde dat deze uitzonderingen niet langer acceptabel waren, zelfs niet voor het coaten van zaden. Het arrest heeft een hiaat in de Europese regelgeving gesloten. Sindsdien hebben alle lidstaten zich aangepast om een einde te maken aan deze uitzonderlijke toestemmingen. Allemaal, behalve één. Roemenië blijft een uitzondering. Maar waarom volhardt dit land waar anderen hebben besloten te gehoorzamen?
Bescherm je huis: deze ongelooflijke plant kan het risico op inbraak halveren
De situatie in Roemenië
In Roemenië zijn er recente beslissingen die voor felle spanningen zorgen. Ondanks de duidelijke uitspraak van het CJEU over het verbod op uitzonderingen, overweegt het land opnieuw toestemming te verlenen voor een insecticide met thiamethoxam. Dit product wordt voornamelijk gebruikt voor maïs- en zonnebloemzaden en staat centraal in het debat. Terwijl de meeste Europese landen maatregelen hebben genomen om bijen te beschermen, lijkt Boekarest tegen de stroom in te gaan.
Deze positie baart milieubeschermers zorgen. Bijen, essentieel voor bestuiving, spelen een sleutelrol in het landbouwecosysteem. Een afname van deze populaties kan ernstige gevolgen hebben voor de landbouw en biodiversiteit. De kritiek richt zich ook op de houding van Roemenië, die de geloofwaardigheid van de gemeenschappelijke Europese regelgeving in gevaar brengt.
De positie van de Europese Commissie
Zich bewust van de uitdagingen, heeft de Europese Commissie haar inspanningen opgevoerd om de Roemeense autoriteiten ervan te overtuigen zich aan de regels te houden. Een woordvoerder verklaarde dat de uitvoerende macht in nauwe dialoog blijft met Boekarest en de intentie heeft om tot 2025 “nauw samen te werken” aan dit vraagstuk. De discussies hebben vooral betrekking op de strikte toepassing van de beslissing uit 2023, die de mogelijkheden voor uitzonderingen drastisch beperkt.
Volgens de interpretatie van de Commissie kunnen tijdelijke vergunningen alleen worden verleend als er geen alternatief bestaat om zaden te beschermen. Hier komt het concept van “bewijslast” om de hoek kijken: Roemenië moet aantonen dat er echt geen andere minder schadelijke alternatieven zijn voor het milieu. Een moeilijke taak gezien de vele biologische en mechanische oplossingen die in andere Europese landen zijn ontwikkeld.
In deze context houdt de EU deze anomalie nauwlettend in de gaten. Politieke en milieudruk zouden echter de Roemenië kunnen dwingen om in de toekomst hun positie te herzien. Ondertussen blijft de impact op de biodiversiteit en de gezondheid van bijen een voortdurende zorg.
Het is bewonderenswaardig hoe het Hof van Justitie van de EU nu actie onderneemt tegen de nooduitzonderingen. Dit laat zien dat er ruimte is voor verbetering in de bescherming van onze bijen en de natuur.