Een schokkende studie onthult dat jagers-verzamelaars 6.000 jaar geleden een gewelddadig einde hebben meegemaakt in Europa

In het kort

• Ongeveer 6000 jaar geleden werden de jagers-verzamelaars in Europa vervangen door de eerste landbouwers, volgens een genetische studie uitgevoerd in Denemarken.
• De overgang werd gekenmerkt door een aanzienlijke geweld, met bijna volledige uitroeiing van de jagers-verzamelaars en een zeer beperkte genetische bijdrage in de neolithische populaties.
• Er zijn hypotheses die wijzen op directe uitroeiing of de verspreiding van ziekten als belangrijkste oorzaken van deze uitroeiing.
• De eerste landbouwers hebben ook een gewelddadige verdwijning meegemaakt, ongeveer 1000 jaar later vervangen door nieuwe migranten en ziektekiemen.

Een ontmoeting gekenmerkt door geweld

Ongeveer 6000 jaar geleden werd er een donker hoofdstuk in de Europese geschiedenis geschreven met de komst van de eerste landbouwers op het continent. Een recente studie, gebaseerd op de genomen van steentijdbevolkingen in Denemarken, onthult dat deze overgang niet vreedzaam verliep. Integendeel, het leidde tot de brutale verdwijning van de lokale jagers-verzamelaars, vernietigd door hun nieuwe buren.

Wetenschappers belichten een echte biologische en culturele breuk. Maar wat zeggen de genetische sporen precies over deze tijd? En wat waren echt de oorzaken van zo’n omwenteling?

Evolutie aan het einde van het stenen tijdperk

6000 jaar geleden onderging Europa in het stenen tijdperk een belangrijke transformatie. Twee levenswijzen bestonden naast elkaar: die van de jagers-verzamelaars, geworteld in millennia oude tradities en aangepast aan de natuur, en die van de eerste neolithische landbouwers, met compleet nieuwe technieken. De uitvinding van de landbouw bracht systematische voedselproductie met zich mee en herdefinieerde de manier van leven en het bezetten van gebieden.

Deze nieuwe praktijken, hoewel bepalend voor de toekomst, leidden ook tot spanningen. De landbouwers, waarschijnlijk op zoek naar bebouwbare grond, drongen geleidelijk de gebieden van de jagers-verzamelaars binnen. Maar hoe hebben deze twee bevolkingsgroepen deze turbulente overgangsperiode overleefd? Het verleden vertelt een verhaal van conflict in plaats van coëxistentie.

Winter: worden uw kamerplanten gekoloniseerd door potgrondmuggen? Hier zijn de oplossingen die werken.

Wat genoomanalyses onthullen

Het genetische materiaal van de jagers-verzamelaars in Europa, verzameld in Denemarken, laat een opvallende bevinding zien. Ongeveer 5900 jaar geleden verdwijnen hun sporen bijna volledig uit de lokale bevolking met de komst van de eerste landbouwers. De studie laat zien dat de genetische bijdrage van de jagers-verzamelaars vrijwel afwezig is in het genoom van de nieuwe groepen.

Deze resultaten laten weinig ruimte voor de hypothese van culturele of biologische vermenging tussen deze twee volken. In plaats daarvan benadrukken ze een brute overgang, waarbij de jagers-verzamelaars volledig lijken te zijn vervangen. Dit evenement roept vragen op over de precieze omstandigheden van hun verdwijning: strijd om middelen, gewapende conflicten of andere factoren?

Twee scenario’s voor een tragisch einde

De onderzoekers stellen twee hoofdverklaringen voor voor deze uitroeiing. De eerste veronderstelt een bewuste uitroeiing door de landbouwers, die hun dominantie met geweld oplegden. De concurrentie om vruchtbare grond, een kostbaar hulpbron, zou dan een reeks dodelijke conflicten hebben kunnen veroorzaken.

De tweede hypothese, even plausibel, belicht een onzichtbare vijand: ziekten. De nieuwkomers zouden waarschijnlijk onbekende ziekteverwekkers hebben geïntroduceerd, waar de jagers-verzamelaars niet tegen bestand waren, met als gevolg een ramp op het gebied van gezondheid. Deze twee scenario’s, hoewel intrigerend, illustreren de kwetsbaarheid van volken in het gezicht van dergelijke ingrijpende veranderingen.

Een geschiedenis van opeenvolgende vervangingen

Opmerkelijk genoeg zouden de landbouwers niet worden gespaard door deze cyclus van omwentelingen. Ongeveer 1000 jaar na hun komst werden ze op hun beurt vervangen door nieuwe golven migranten. Zij brachten ook nieuwe ziekteverwekkers met zich mee, wat resulteerde in de verdwijning van de eerste Europese landbouwers. Dit patroon, herhaald gedurende millennia, getuigt van een voortdurende genetische en culturele evolutie in Europa.

Deze ontdekkingen belichten periodes gekenmerkt door radicale transformaties. Elke golf van bevolking lijkt de sporen van de vorige uit te wissen, en hertekent het menselijk landschap van het oude Europa. Een fascinerend verhaal in de genen gegrift.